Sektorowe Q&A

Czym jest PSPA?

Stowarzyszenie Polskich Profesjonalistów Sektora Kosmicznego (Polish Space Professionals Association) to organizacja pozarządowa powołana do życia we wrześniu 2016 r. Została ona założona przez osoby pracujące lub mające doświadczenie pracy dla Europejskiej Agencji Kosmicznej celem łączenia ludzi i usprawnienia przepływu informacji. Obecnie tworzy ją ponad 100 osób pracujących w sektorze kosmicznym. Większość członków pracuje w Polsce, są jednak też osoby z Holandii, Republiki Czeskiej, Portugalii i Stanów Zjednoczonych.

Po co nam sektor kosmiczny, gdy mamy inne potrzeby?

Sektor kosmiczny to m.in. eksploracja kosmosu, nauka o Ziemi i procesach na niej zachodzących, łączenie miejsc trudno dostępnych na Ziemi poprzez komunikację satelitarną. W życiu codziennym oprócz danych pozyskanych z orbity korzystamy z wielu rzeczy, które są pochodnymi inwestycji w misje kosmiczne, jak np. rzepy w ubraniach, tefal, filtry do wody czy aparaty fotograficzne w telefonach. Mylnie uważa się, że programy kosmiczne pochłaniają znaczną część środków publicznych, gdy w rzeczywistości wydatki na nie są znacznie mniejsze. Dla przykładu, budżet NASA pochłania zaledwie około 0.5% budżetu Stanów Zjednoczonych [1] a Europejska Agencja Kosmiczna podaje, że roczny budżet w przeliczeniu na mieszkańca państwa członkowskiego to wydatek odpowiadający cenie biletu do kina.[2]

Warto pamiętać, że fundusze wydawane ze środków publicznych na sektor kosmiczny przyczyniają się do rozwoju gospodarki i społeczeństwa poprzez zapewnienie zatrudnienie a także wkład w naukę, technologię i innowacje. Są to katalizatory rozwoju gospodarczego, który z kolei powiększa pulę pieniędzy publicznych, które mogą być przeznaczone na rozwiązywanie problemów społeczeństwa. Poza tym, od ostatnich kilku lat coraz większy udział w rynku kosmicznym mają firmy prywatne.

W sektorze kosmicznym są dziedziny, które bezpośrednio pomagają reagować na ważne dla społeczeństwa problemy. Obserwacja Ziemi umożliwia np. monitorowanie zmian klimatu również w odległych obszarach najbardziej narażonych na wzrost temperatury, takich jak regiony okołobiegunowe. Ponadto, satelitarna obserwacja Ziemi używana jest przez służby kryzysowe w przypadku katastrof takich jak powodzie, pożary, trzęsienia ziemi.

[1] Źródło: https://www.planetary.org/space-policy/nasa-budget, dostęp listopad 2023.

[2] Źródło: https://www.esa.int/About_Us/Corporate_news/ESA_facts, dostęp listopad 2023.

Czy polskie podmioty robią coś w kosmosie?

Polskie podmioty mają na swoim koncie już kilka sukcesów w zakresie technologii kosmicznych. Podstawową ich ścieżką realiacji jest współpraca z Europejską Agencją Kosmiczną, ponieważ ta operuje mechanizmem zwrotu geograficznego (pieniądze wpłacone przez Polskę do ESA wracają w postaci zamówień do przemysłu i podmiotów naukowych). Polskie podmioty są aktywne zarówno w upstream (obszar związany z projektowaniem i budową instrumentów wysyłanych w kosmos) jak i downstream (tworzenie aplikacji z wykorzystaniem lub w oparciu o dane satelitarne).

Kilka przykładów:

• Polacy projektują i konstruują mechanizmy oraz instrumenty naukowe;
• od lat rozwijane są kompetencje w zakresie rakiet sondujących;

• polscy inżynierowie są doceniani za prace nad paliwami;

• mamy spore doświadczenie w zakresie elektroniki;
• czujniki podczerwieni wykonane przez polski podmiot są implementowane w misjach NASA;
• są tworzone aplikacje wykorzystujące zdjęcia satelitarne m.in. analizujące osuwiska terenu, zmiany zagospodarowania terenu, wilgotność gleby, czy też dostarczające informacji nt. upraw.

Jakie są polskie specjalizacje/mocne strony?

Według publikacji Polskiej Agencji Kosmicznej [3] najbardziej rozwiniętymi technologicznie dziedzinami były:

• Pokładowe systemy łączności radiowej;

• Mechanizmy;

• Śmieci kosmiczne – śledzenie obiektów na orbicie;

• Projektowanie systemów i weryfikacja;

• Systemy danych naziemnych i operacje związane z misjami;

• Oprogramowanie dla systemów kosmicznych;

• Zasilanie elektryczne statków kosmicznych;

• Struktury i pirotechnika;

• Napędy.

Jeżeli natomiast chodzi o największy poziom konsumpcji składki to tutaj występują specjalności tj.: “mechanizmy (17% wartości wszystkich kontraktów), aplikacje wykorzystujące dane z programów obserwacyjnych Ziemi (15%), usługi z zarządzaniem, archiwizowaniem oraz

przetwarzaniem danych wielkoskalowych (9%), a także napędy (6%)” (patrz: “Polski sektor kosmiczny 2020(…).

[3] Źródło: https://polsa.gov.pl/wp-content/uploads/2021/10/Polski_sektor_kosmiczny_.pdf, dostęp styczeń 2024.

Czy Polska ma własne misje i określone działania krajowe?

Od 2017 r. polska administracja kieruje się w swoich działaniach Polską Startegią Kosmiczną (PSK). O realizacji jej wskaźników pisaliśmy dwukrotnie raporty. Niemniej jednak przez 7 lat PSK nie udało się przyjąć Krajowego Programu Kosmicznego (KPK). Dokumentu wykonawczego, który zapewniałby wieloletnie finansowanie sektora. A sama PSK wymaga ewaluacji i aktualizacji.

KPK jest nam potrzebny celem rozwoju technologii kosmicznych i aplikacji wykorzystujących dane satelitarne zgodnie z potrzebami narodowymi. Program narodowy pomoże również podnieść kompetencje polskich podmiotów, tak aby z sukcesem konkurowały na rynku globalnym i w przetargach ESA. Program wieloletni jest konieczny aby zapewnić bezpieczeństwo finansowe i ciągłość umów, a to przełoży się na realne realizacje projektów kosmicznych, a może nawet misji.

Polska Agencja Kosmiczna prowadzi od kilku lat działania jako zamawiający – zamawia m.in. aplikacje wykorzystujące zdjęcia satelitarne, studia wykonalności misji eksploracyjnych. Część z działań krajowych jest finansowana z projektów strukturalnych oraz KPO (Krajowego Programu Odbudowy).

Warto zwrócić uwagę, że MRiT na jesień 2023 r. podpisało dwie umowy z ESA. Bilateralną, której celem ma być rozwój kompetencji narodowych. Drugą, która ma zaowocować polską konstelacją satelitów obserwacyjnych. Z pewnością możliwość współpracy z ESA pozytywnie wpłynie na rozwój polskich podmiotów.

Jak rozpocząć karierę w sektorze kosmicznym?

Jeżeli jesteś jeszcze przed studiami:

Zastanów się nad ofertą studiów w Polsce i za granicą. Na co zwrócić uwagę? Przede wszystkim na wsparcie rozwoju kół studenckich i zajęć praktycznych, na kadrę i zaangażowanie zespołów w konkursach ESA i innych. Zaangażuj się w wyzwania i wydarzenia organizowane przez różne podmioty m.in. ESERO Polska oraz Fundację SpaceShip.

Jeżeli jesteś już studentem/studentką:

Bierz udział w konkursach lub projektach R&D. Pamiętaj aby sprawdzać strony ESA Academy – tak też pozyskasz informacje o projektach hands-on oraz o szkoleniach. Korzystaj z platform e-learningowych i zasobów cyfrowych. Projekt ENTRUSTED otworzył kurs on-line dotyczący łączności satelitarnej a Sat4Envi wydał podręcznik oraz kurs dot. wykorzystania zdjęć satelitarnych. Jeżeli jesteś zainteresowany/-a stażami więcej o nich możesz dowiedzieć się z projektu Future Space. Możesz się też zainteresować Radą Studentów przy Prezesie Polskiej Agencji Kosmicznej. Warto też bywać na wydarzeniach, gdzie można poznać kosmicznych profesjonalistów i przedstawicieli podmiotów sektora kosmicznego.

Jeżeli pracujesz w innej branży:

Pomyśl co mogłabyś/mógłbyś robić. Inne branże – zwłaszcza IT, obronność, przemysł samochodowy nie są tak daleko kosmosu jak może się wydawać. Sprawdź jakie podmioty pracują w obszarze Ci bliskim. Spróbuj się z nimi połączyć, porozmawiać z kimś. Możesz to zrobić przez udział w konferencjach (o tych informujemy na naszym LinkedIn) albo możesz napisać do nas i postaramy się Cię połączyć. Finalnie, wyślij swoje CV podmiotowi, który Cię interesuje. Jeden raz może być za mało – bycie wytrwałym też ma znaczenie.

Zachęcamy wszystkich – studentów, absolwentów oraz osoby z doświadczeniem w innych sektorach do aplikowania na staże i programy rozwojowe ESA, EUSPA, SatCen, ESO oraz innych organizacji międzynarodowych. Warto też pamiętać o programie stażowym ARP S.A./ZPSK.